Ülkemiz yaz aylarında güneş ışınlarını oldukça yoğun almaktadır. Özellikle Akdeniz, Ege, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu bölgeleri yoğun yaz sıcaklarının yaşandığı bölgelerdir. Haliyle bu durum yoğun ısı ve ışınlar kaynaklı bir çok sağlık problemini de beraberinde getirebilir.
Özellikle sabah 10:00 ila 16:00 arasında UV ışınlarının en yoğun olduğu, güneşin dik geldiği bu saatlerde korumasız bir şekilde uzun süreli maruziyet, bir çok ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalmamıza sebep olur.
YYÜ Gaziosmanpaşa Hastanesi Acil Tıp Uzmanı Tahir Talat Yurttaş, yaz tatili boyunca dikkat edilmesi gerekenler konusunda uyardı. Yaz tatilinizin keyfi kaçmasın diye önemli başlıkları belirtti.
Korunmak için neler yapalım?
Saat 10:00 – 16:00 arasında korunmasız bir şekilde uzun süreli güneşe maruz kalmamak, mutlaka güneş koruyu kremler kullanmak, şapka, güneş gözlüğü, bol, ince açık renkli kıyafetler giymek, ağır işler, ağır sporlar, ağır yağlı yiyeceklerden kaçınmak, bol sıvı tüketmek.
Kimler daha dikkatli olmalı?
5 yaş altı çocuklar ve 75 yaş üstü kişiler, kanser hastaları, tansiyon, şeker gibi kronik hastalığı olanlar, obez hastalar, kalp hastaları, gebeler, emziren anneler, doğuştan ter bezi ile ilgili hastalığı olanlar, beyaz tenli kişiler.
Bulguları neler?
Sıcaklık, ısı ve nem artışı terleme yoluyla ciddi sıvı ve sodyum, potasyum gibi elektrolitlerin kaybına neden olur. Bu yüzden sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanması hayati önem taşır. Sıcak maruziyeti; bulantı, kusma, ishal, halsizlik, baş dönmesi, baş ağrısı, çarpıntı, fenalık hissi, kas krampları, bilinç bulanıklığı ve komaya kadar ilerleyen ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Tekrarlayan durumlarda ise uzun dönemde kalıcı cilt lekesi hatta cilt kanseri gibi sonuçlar doğurabilir.
Ne yapmalıyız?
Bulguları olan kişiler serin bir ortama alınmalı istirahat ettirilmeli ve bol sıvı tükettirilmelidir. Tansiyon, kalp hastalığı olan kişilerde daha dikkatli olmak kaydıyla etkilenen kişilere biraz tuzlu ayran ya da su içirilmesi oluşabilecek elektrolit kayıplarına karşı koruyucu olacaktır. Kişiye mümkünse ılık duş aldırılmalıdır. Duş yapamıyorsa baş, koltuk altı ve kasık bölgelerine soğuk suyla ıslatılmış bezle kompres yapılmalıdır. Etkilenen küçük çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar sağlık kuruluşunda hekim tarafından değerlendirilmelidir. Sıcak havalarda barsak enfeksiyonları da sık görülmektedir buna bağlı oluşan ishal, kusma sıvı kaybının daha fazla olmasına ve daha ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Bu bulguları olan kişiler daha yakın gözlem altında olmalıdır. Sıvı-elektrolit dengesinin korunmasına özen gösterilmelidir.
Sıcak havalar ellerde ve ayaklarda ısı artışına bağlı damarlarda genişlemeye yol açarak sıcak ödemine neden olur. Isı regülasyonu sağlandıktan sonra bu durum kendiliğinden düzelecektir. Geçmemesi durumunda diğer nedenleri tespit etmek amaçlı bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Sıcakta özellikle küçük çocuklarda ter bezlerinin tıkanmasına bağlı isilik tarzı kızarıklıklar oluşabilir. Bu durumda çocuklar ılık duş aldırılmalı, bol kıyafetler giydirilmelidir.
Dışarıda çalışması gerekenler kişiler mümkün olduğunca güneş altında korunmasız kalmamalı, aşırı hareketlerden kaçınmalı ve sık sık mineral içeren sulu gıdalar almaya dikkat etmelidirler.
Hem bağışıklığı arttırmak hem de vücudun yeterli miktarda vitamin ve mineral almasını sağlamak için bol miktarda sebze ve meyve tüketilmelidir.
Kafein, alkol ve fazla miktarda şeker içeren içecekler vücuttan daha fazla sıvı kaybına yol açacağı için tüketilirken dikkatli olunmalıdır.
Susamayı beklemeden yeterli su, sıvı tüketilmelidir. İdrar rengi yeterli sıvı alıp almadığımız hakkında fikir verir. Eğer idrar koyu sarı ise sıvı alımı yeterli değildir, berrağa yakın, açık sarı idrar sıvı alımının yeterli olduğunu gösterir.
Güneş yanıkları
Korunmasız yoğun güneş ışınları cilt yanıklarına neden olur. Güneş ışınları 8-10 saat sonra ciltte kızarıklık, ısı artışı, yanma hissi, su kabarcıkları görülebilir. Böyle durumlarda ılık suyla duş almak, nemlendirici krem sürmek, ağrı ve yanma hissi için parasetamol içerikli ağrı kesiciler almak faydalı olacaktır. Geniş yanıklar vücut ısı dengesini, sıvı-elektrolit dengesini bozabileceği için bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. Yanıklara yoğurt, diş macunu gibi şeyler kesinlikle sürülmemelidir.
Boğulmalara dikkat
Yaz aylarında sıcaklık artışıyla birlikte boğulma vakalarında ciddi artışlar görüyoruz. Boğulmalar yüzme bilenlerde fazla özgüvenden kaynaklı daha fazla görülmektedir. Özellikle sulama kanalları, dalgalı denizler ve göletler ciddi risk oluşturmaktadır. Alkollü olarak denize girmekte boğulma riskini arttıracaktır. Etrafımızda boğulma tehlikesi geçiren birini gördüğümüzde kişi sudan güvenli bir yere çıkarılmalıdır. Kişinin bilinci açık kendinde olsa dahi akciğerlere su kaçma ihtimaline karşı en az 4-6 saat bir sağlık tesisinde gözlem altında olması gerekir. Eğer bilinci kapalı ve yaşam bulguları yoksa biran önce sağlık ekiplerine haber verilmelidir bu süreçte ilk yardım bilen birileri varsa gerekli tıbbi müdahaleye başlanmalıdır. İlk yardım konusunda eğitimsiz kişiler tarafından müdahale edilmesi daha kötü sonuçlar doğurabilir. Boğulma tehlikesi atlatan birisi kesinlikle kusturulmaya çalışılmamalı, heimlich manevrası yapılmamalıdır. Kişinin üzerindeki ıslak kıyafetler çıkarılmalı ve kuru bir havlu ile kurulanmalıdır.
Derinliği bilinmeyen sulara atlamak ciddi kafa ve boyun travmalarına neden olabilir. Bu yaralanmalar kalıcı sakatlıklardan ölüme kadar uzanan hayati tehlikelere yol açabilir. O yüzden derinliği bilinmeyen sulara yüksekten kesinlikle atlanmamalıdır.
